Մարտ ամսվա ամփոփում

1. բերել օղակաձև որդերի մի քանի ներկայացուցիչների անուններ

2. Օղակաձև որդերի որ ներկայացուցիչներն են կարևոր դեր կատարում գյուղատնտեսության մեջ

Անձրևորդերը։

3. օղակաձև որդերից որ տեսակն են օգտագործում բժշկագիտության մեջ և ինչու

Բժշկության մեջ օգտագործոււմ են տզրուկներին հիվանդություններ բուժելու համար։

4. ինչ է ռեգեներացիան

Ռեգեներացիան, օրգանիզմի կորցրած կամ վնասված օրգաններ և հյուսվածքների վերականգնումն է, ինչպես նաև ամբողջական օրգանիզմի վերականգնումը նրա առանձին մասից։

5. ժապավենաձև որդերից որ ներկայացուցիչով մարդը կվարկվի եթե ուտի բարդ և պարզ միս որի կենդանին վարակված է տվյալ տեսակի մակաբույծով

6. որ ժապավենաձև որդով կվարկվենք եթե ձեռք տանք վարակված շանը կամ կատվին

7. ինչ է ֆինան

Ֆինան՝ երիզորդների, ցեստոդների, ժապավենաձև որդերի  տափակ որդերի ենթատիպի անողնաշարավոր կենդանիների դաս։

8. հացի նախագիծը

Մակաբույծ որդերի բազմազանությունը

  1. Ի՞նչ է ֆինան

Մկաններում թրթուռը պատվում է թաղանթով և վեր է ածվում ֆինայի՝ հեղուկով լցված թափանցիկ բշտիկի, որի ներսում գտնվում են ապագա որդի գլխիկը և վզիկը:

  1. Ինչպե՞ս է ընթանում եզան երիզորդի զարգացումը

Ժապավենաձև որդերը չունեն մարսողական համակարգ, այն հետ է զարգացել էվոլյուցիայի ընթացքում: Այս կենդանիները սնվում են տիրոջ աղիներում եղած պատրաստի սննդանյութերով՝ ներծծելով դրանք մարմնի ամբողջ մակերեսով: Այս դասի ներկայացուցիչներից է եզան երիզորդը: Այն ապրում է մարդու բարակ աղիներում, իսկ նրա միջանկյալ տերն են հանդիսանում խոշոր եղջերավոր անասունները:

  1. Մարդը ինչպե՞ս է վարակվում Էխինակոկով

Մարդիկ վարակվում են շների և կատուների հետ  հաճախ շփվելիս, երբ ձվերը կեղտոտ ձեռքերից անցնում են բերանի խոռոչ, ապա աղիներ, հետո թոքեր, լյարդ կամ այլ օրգաններ:

Օղակավոր որդերի կառուցվածքային և գործառութային առանձնահատկությունները

  1. Ի՞նչ է իրենից ներկայացնում ռեգեներացիան

Անձրևորդը ունի մարմնի վերականգնված մասերի ինքնավերականգնման բացառիկ ընդունակություն, որով էլ նման է աղեխորշավորներին:

  1. Ո՞ր օրգանիզմներին են անվանում մակաբույծներ

Տափակ որդերի շատ տեսակներ մակաբույծներ են: Նրանք բնակվում են տարբեր կենդանիների  օրգանիզմներում, որոնք կոչվում են հիմնական և միջանկյալ տերեր: 

Բայի կազմությունը

228. Ընդգծված բայերի իմաստային տարբերությունը բացատրի՛ր:
Գտի՛ր, թե իմաստի տարբերությունն ի՞նչ ձևով է արտահայտվում:

 
Ա. Մեր պարտեզում վարդի թուփ է աճում: -Բ.Մեր պարտեզում վարդի թուփ ենք աճեցնում:

Առաջինը շարունակվող գործողություն է, իսկ երկրորդը այդ պահին կատարվող։
Ա. Ջերմասեր բազմաթիվ բույսեր ու կենդանիներ ոչնչացան ու անհետացան:- Բ. Ցուրտը բազմաթիվ ջերմասեր բույսեր ոչնչացրեց ու անհետացրեց:


Ա. Գարնանը ձյունը հալվում է ու գոլորշիանում:- Բ. Գարնան արևը ձյունը հալեցնում ու գոլորշիացնում է:

229. Տրված բայերը պատճառակա՛ն դարձրու ու փորձի՛ր բացատրել այդ անունը: Պատճառական դարձնող մասնիկն ընդգծի՛ր:

Օրինակ`
 
խոսել-խոսեց նել, (խոսեց րի), վախենալ-վախեց նել (վախեց րի):
Վազել-վազեց նել, պարել-պարեց նել, աշխատել-աշխատեց նել, ուտել-ուտեց նել, կարմրել-կարմրեց նել, սովորել-սովորեց նել, խմել-խմաց նել, շփոթել-շփոթեց նել, լռել-լռեց նել, վստահել-վստահեց նել, հագենալ-հագեց նել, մոտենալ-մոտեց նել, մերձենալ-մերձեց նել:

230. Նախորդ վարժության՝ պատճառական դարձրած բայերով բառակապակցություններ կազմիր` ո՞ւմ կամ ի՞նչը հարցին պատասխանող բառեր ավելացնելով:
Նրան վազեցրին, դու պարեցիր, սարքը աշխատեցրին, դա ուտելուց, դեմքը կարմրեցնել, աշակերտին սովորեցնել։
231.Սխալ կազմած  պատճառական բայերն ուղի՛ր:

Քնեցնել, հաշտեցնել, լռացնել-լռեցնել, ուտացնել-ուտեցնել, լսեցնել, ճերմակեցնել, կարմրացնել-կարմրեցնել, վախացնել-վախեցնել, աշխատացնել-աշխատեցնել, հնչեցնել, պարզեցնել, ցավեցնել, վստահացնել-վստահեցնել, ծառայացնել-ծառայեցնել, ապրացնել-ապրեցնել:

232. Տրված բայերը պատճառակա՛ն դարձրու: Պատճառական դարձնող մասնիկն ընդգծի՛ր:
Օրինակ`

ա) զգալ- զգացնել, (զգացրի)

բ) մեծանալ – մեծացնել,(մեծացրի)

գ) հագնել- հագցնել (հագցրի)
ա) Խաղալ-խաղեցնել, դողալ-դողեցնել, եռալ-եռացնել, թվալ-թվեցնել, հավատալ-հավատեցնել:
բ) Փոքրանալ-փոքրացնել, լավանալ-լվացել, վատանալ-վատացնել, բարեկամանալ-բարեկամեցնել, թշմանալ-թշնամեցնել, մանրանալ-մանրեցնել, հզորանալ-հզորացնել, բարձրանալ-բարձրացնել, քարանալ-քարացնել:
գ) Հասնել-հասցնել, թռչել-թռչեցնել, տեսնել-, փախչել, փակչել, կպչել-կպցնել:

233. Նախորդ վարժության՝ պատճառական դարձրած բայերով բառակապակցություններ կազմիր՝ո՞ւմ կամ ի՞նչը հարցին պատասխանող բառեր ավելացնելով:
Տղան փաքրացրեց, թեյնիկը եռաց, նրան թվաց։
234. Տրված բայերը պատճառակա՛ն դարձրու 
տալ  բայի օգնությամբ:

Օրինակ` 

 զանգել-զանգել տալ:
Հանձնել-հանձնել տալ, պատժել-պատժել տալ, ասել-ասել տալ, աղմկել-աղմկել տալ, պատասխանել-պատասխանել տալ, զրուցել-զրուցել տալ, հայտնել-հայտնել տալ, աղալ-աղալ տալ, բանալ-բանալ տալ, տանել-տանել տալ:

235. Տրված բայերը  հնարավոր ձևերով պատճառակա՛ն դարձրու:

Օրինակ`
լսել- լսեցնել , լսել տալ:
Իմանալ-իմացնել, իմաց տալ, բարկանալ-բարկացնել, բարկանալ տալ, տեսնել-տեսնել տալ, զգալ-զգացրեց, զգալ տալ:

236. Ընդգծված պատճառական բայաձևերը փոխարինի՛ր հոմանիշներով:

Հասկանալ տվեց-հասկացրեց, որ ինքն այլևս չի հավատում նրա խոսքին:
Հրեշին միայն իր հաստատակամությամբ ու համառությամբ հեռանալ տվեց-հեռացրեց այդ կողմերից:
Իմանալ տվեց-իմացրեց,  որ շուտով գալու է:
Զգացրեց,-զգալ տվեց որ այլևս չի ուզում խոսել:
Վտանգի մասին բոլորին զգուշացրեց-զգուշացնել տվեց, որ քաղաքից հեռու չգնան:

237. Սխալ կազմած պատճառական ձևերը գտի`ր և ուղղի՛ր:

Առավոտից իրիկուն, հետո էլ նորից մինչև առավոտ աշխատեցնել է տալիս, մինչև որ մշակն էլ չի դիմանում: Զգացնել տվեց, որինքը բնավ էլ համաձայն չէ մեր որոշմանը:
Մեզ այսքան սպասեցնել տվեց, ինքն իր համար ման է գալիս:
— Հասկացնել կտամ, թե ես ով եմ,- զայրացած գոռգոռում էր նա:
Երբ բոլոր ընդդիմախոսներին լռել տվեց ու համոզեց, սկսեց ուրիշ բանի մասին խոսել:

Հայոց լեզու

Մտածել, հյուսն,թպրտալ, աննկատ, կայսր։

Բախտորոշ-օ

Ամենաորակյալ-վօ

տարորոշել-օ

ովքեր-օ

ոդիսևս-վօ

աներորդի-օ

կողմնորոլվել-օ

հատորյակ-օ

ոտք-վօ

հմտորեն-օ

վատորակ-օ

արջարոս-օ

կետորսանավ-օ

ենթաոճ-վօ

վերավորակավորում-վօ

լեզվավոճական-վո

11

սարդոստայն-օ

նրբաոճ-վօ

քեռորդի-օ

բարձորակ-օ

բազմոտանի-օ

հնաոճ-վօ

ամենաորակյալ-վօ

բարորակ-օ

արջորս-օ

ամենողորկ-ո

վերաոգեշնչել-վօ

անեզր-յէ, անելանելի-է, աներկյուղ-յէ, ինքնաեռ-յէ, անեփ-է, տասներկու-է, արևմտաեվրոպական-յէ, ամենաերկար-յէ, մեներգ-է, տարերային-է, քսաներեք-յէ։

Ագահություն, ողբերգություն, թագուհի, համերգ, հարգանք, ահագին։

Զարգացում, փափագ, ազգ, օգոստոս, մարգագետին, մարագ։

Տիգրան, զուգակցել, երկրպագու, զուգադիպել, հանգել, սեգ։

Դեգերել, նվագ, Գարեգին, օգնություն, Բագրատ, բագին։

Հարդարել, խարդախություն, ըստ այդմ, երիտասարդական, Բաղդադ, թակարդ։

Ընդ որում, կախարդ, շոկոլադ, հոդված, մակարդակ, ծղրիդ։

Արձան, իղձ, օձիք, սանձ, հերձել, մերձավոր, ըղձական, հեղձուցիչ։

Հորձանք, արվարձան, մղձավանջ, մերձական, արձագանք, տնամերձ, խուրձ, հորձանուտ, բաղձանք։

Խոխոջյուն, մարմաջ, միջանցք, լուրջ, հրշեջ, ստերջ, հաջորդ։

Հաջողություն, անշեջ, ամբողջ, մունջ, մղձավանջ, քրքիջ, դաջվածք, կամուրջ, Իջևան։

Հանրահաշիվ պարապմունք 46

1․ Ընտրել առաջին աստիճանի −x−6=8−7x հավասարման անհայտի գործակիցը:

ա) 1 բ) 5 գ) 6 դ) 7

2․ Նշել x+6=−2x+2 հավասարման ազատ անդամը:

ա) −2 բ) 4 գ) 3 դ) 1

3․Արդյո՞ք  −4-ը հանդիսանում է  x−4=0 հավասարման արմատ:

ա) այո բ) ոչ

4․ Արդյո՞ք  −2-ը հանդիսանում է  7x+14=0 հավասարման արմատ:

ա) այո բ) ոչ

5․ Լուծել հավասարումները։

ա) 1/3x=−10 բ) 2x−12=0 գ) 4x+4=0 դ) x+9=23
ե) 2(x+13)=0 զ) −x−3=2(x+4) է) −x+2x=−1  ը) −2x+1=-9

5 ա x=-30

բ x=6

գ x=-1

դ x=14

ե x=-13

զ x=11/3

է x=-1

ը x=5

6․Տրված են A={1,2,3,4,5} և B={2,4,6} բազմությունները: Կազմել բերված բազմությունների հատումը և միավորումը։

A Ո B ={ 2,4}

A U B = {1, 2, 3,4,5,6,}

7․ Տրվա,ծ են երկու բազմություններ՝ A={a, b, c},B={b, c, d}: Գտնել դրանց միավորումն ու հատումը:

A Ո B= {b,c}

A U B = {a, b, c, d}

8․ Տրված է երկու բազմություն՝ A և B: A-ն ունի 12 տարր, իսկ B-ն՝ 16: Պարզել A և B բազմությունների հատման տարրերի թիվը, եթե դրանց միավորումն ունի 20 տարր:

12+16-20=8

A և B բազմության տարերի թիվը 8

9․ Երեք իրար հաջորդող զույգ թվերի գումարը հավասար է 36:

10,12,14

6(x+1)=8(x-1)

6x+6=8x-8

6x-8x=-8-6

-2x=-14

x=7կմ/ժ

11․ Երկու նավահանգիստների միջև հեռավորությունը 176 կմ է: Նավահանգիստներից միաժամանակ իրար ընդառաջ շարժվեցին երկու նավակ, որոնց արագությունները կանգնած ջրում հավասար են: 4 ժամ անց նավակները հանդիպեցին: Հոսանքի արագությունը 2 կմ/ժ է: Գտնել նավակների արագությունները կանգնած ջրում։

12․ Աշակերտը 1200 դրամով գնեց տետրեր և գրիչներ: Գրիչների վրա նա ծախսեց 3 անգամ ավելի շատ գումար, քան տետրերի: Որքա՞ն գումար ծախսեց աշակերտը տետրերի և գրիչների վրա:

1200:4=300- տետրերի վրա

300×3=900-գրիչների վրա

13․ 1 կիլոգրամ խնձորի և 2 կիլոգրամ տանձի համար վճարեցին 1900 դրամ: Մեկ կիլոգրամ տանձը 200 դրամով թանկ է մեկ կիլոգրամ խնձորից: Որքա՞ն արժեն խնձորի և տանձի մեկ կիլոգրամները:

Երկրաչափություն պարապմունք 44

1․Տրված է DEF ուղղանկյուն եռանկյունը: Որոշել  ∡F-ը, եթե ∡E=28°-ի:

E

Lenku_summa.png

D F

90-28=62

F=62

2․ Տրված է ADB ուղղանկյուն եռանկյունը: BC հատվածը բաժանում է DBA ուղիղ անկյունը երկու մասերի: Կազմել համապատասխան գծագիրը և որոշել ABC անկյունը, եթե CBD անկյունը հավասար է 62°-ի:

3․ ABC հավասարասրուն եռանկյան մեջ ∡B=30°-ի: Որոշիր AC հիմքի և սրունքին տարված AM բարձրության կազմած անկյունը:

Augstums_pret_sm.png

180-30=150

150:2=75

90-75=15

4․ ABC հավասարասրուն եռանկյան մեջ AC հիմքին տարված է BD բարձրությունը: Բարձրության երկարությունը 11.5 սմ է, իսկ սրունքը՝ 23 սմ: Որոշել եռանկյան անկյունները:

Augstums_pret_pamatu.png

23:11.5=2

A=C=30

B=180-60=120

5․Եռանկյան բարձրությունները հատվում են O կետում: Տրված է, որ ∡A=50°,∡B=53°։Որոշել ∡AOB-ն:

Augstumi_krust.png

50+53=103

180-103=77

90-77=13

6․ Հավասարասրուն եռանկյան մեջ տարված է բարձրություն սրունքին և հիմքին առընթեր անկյան կիսորդը: Որոշել բարձրության և կիսորդի կազմած անկյունը, եթե գագաթի անկյունը՝ ∡B=18°-ի:

Au_Bis_pret_sm.png

180-18=162

162:2=81

81:2=40o30I

40o30I-9=31,5

7․ ABC եռանկյան ∡A և ∡B անկյունների կիսորդները հատվում են K կետում: Այդ կետը միացված է C գագաթի հետ: Որոշել ∡BCK-ն, եթե ∡AKB=131°-ի:

8․ ABC հավասարակողմ եռանկյան BC կողմի D միջնակետից տարված է AC ուղղին ուղղահայաց՝ DM-ը: Գտնել AM-ը, եթե AB=10սմ:

9․ CE հիմքով CDE հավասարասրուն եռանկյան մեջ տարված է CF բարձրությունը: Գտնել ∠ECF-ը, եթե ∠D=540: GEOGEBRA ծրագրով գծել գծագիրը։

Հանրահաշիվ պարապմունք 45

արցեր և առաջադրանքներ։

1․ Ինչպե՞ս են նշանակում.

ա) բնական թվերի բազմությունը-N բ) ամբողջ թվերի բազմությունը-Z

գ) ռացիոնալ թվերի բազմությունը-Q դ) իռացիոնալ թվերի բազմությունը-I

ե) իրական թվերի բազմությունը-R

2․ Գրառել

ա) 10-ից մեծ և 50-ից փոքր պարզ թվերի բազմությունը:

{11, 13, 17, 19, 23, 29, 31, 37, 41, 43, 47}

բ) 42-ից փոքր և 6-ի հետ փոխադարձ պարզ թվերի բազմությունը:

(6,7);(6,11);(6,13);(6,17):(6,19);(6,23);(6,25);(6,29);, (6,31); (635);(6,37);(6,41):

գ) այն երկնիշ թվերի բազմությունը, որոնք 12-ի բաժանելիս տալիս են 5 մնացորդ:

17, 29, 41, 53, 65, 77, 89:

3․ Օգտագործելով N, Z, Q նշանակումները և ∈, ∉ նշանները՝ ներկայացրու հետևյալ պնդումը՝ 

−3-ը ռացիոնալ թիվ է:

-3∈Q

-3∈Z

-3∉N

4․ Պարզիր, թե արդյո՞ք ճիշտ է հետևյալ պնդումը՝ 2.6∉Q։ Ընտրել ճիշտ պնդումները:

ա) 21∈N բ) 0,3∈Z գ) 16∈N դ) −16∈Z ե) 6∈Z զ) −6∈N է) 0∈N ը) 0∈Z թ)−21∈Z

5. Տրված է A={2.5;−4;0;25;6} բազմությունը: Որոշել դրա այն ենթաբազմությունները, որոնք բաղկացած են միայն բնական թվերից: Ընտրել ճիշտ պատասխանի տարբերակները:

ա) {0,6} բ) {0,25,6} գ) {6} դ) {−4,0,6}

6. Տրված են պնդումներ և առնչություններ բազմությունների և նրանց տարրերի վերաբերյալ: Ընտրել ճիշտ պնդումները:

ա) {1}∩{2}=∅ բ) {1}⊂{2} գ) 0,25∉Z դ) 4.25∈Q ե) Z∩Q=Z զ) 13∉Q է) 0.7∈N թ) Z∪{0}=Q

7. Ընտրել ճիշտ պնդումները.

ա) 7.5∉Q բ) Z∪Q=R գ) 1,7∈Q դ) {1}∪{2}={1,2} ե) R∩Q=Q զ) Q⊄R է) 35∉R ը) Z⊂R թ){11}∉N

8. Տրված են հետևյալ վեց թվերը՝ −16;6.77;−0.1277;6.(5);−9.073992…;113: Նշել այն թվերը, որոնք՝

ա) x∈ Q և x ∉Z-6.77∉Z, 6.77∈Q բ) x∈ Q և x ∉N-6.5∈ Q, -16∉N

9. Տրված է {−5;0;2;16} բազմությունը: Ընտրել՝

ա) բազմություն, որը տրված բազմության ենթաբազմությունն է՝

ա) {0;1;16} բ) {−5;16} գ) {−1;16} դ){−5;10}

բ) բազմություն, որը տրված բազմության ենթաբազմությունը չէ՝

ա) {0;2} բ){−5;0;16} գ) {−5;16} դ) {−1;16}

10. A բազմությունն ունի 5 տարր, AUB բազմությունը՝ 12 տարր, իսկ AՈB բազմությունը՝ 2 տարր: Քանի՞ տարր ունի B բազմությունը:

7

11. Դասարանի 31 աշակերտից 21-ը ցանկություն է հայտնել սովորել անգլերեն, 18-ը՝ գերմաներեն:

ա) Քանի՞ աշակերտ է ցանկություն հայտնել սովորել և անգլերեն, և գերմաներեն:

բ) Քանի՞ աշակերտ է ցանկանում սովորել միայն գերմաներեն:

գ) Քանի՞ աշակերտ է ցանկանում սովորել միայն անգլերեն: